ต้นพยอม หอมขจร

ชื่อวิทยาศาสตร์      Shorea Roxburghii

ชื่อวงศ์                 Dipterocarpaceae

ชื่อสามัญ              Shorea

ชื่ออื่นๆ                พยอมมีชื่อพื้นเมืองอื่นๆอีกคือ กะยอม (เชียงใหม่) ชะยอม (ลาว)ขะยอมดง
                         พะยอมดง (ภาคเหนือ) แคน (ร้อยเอ็ด) เชียง เชี่ยว (กะเหรี่ยง – เชียงใหม่ )
                         พะยอม (ภาคกลาง) พะยอมทอง (สุราษฎร์ธานี – ปราจีนบุรี) ยางหยวก
                         (น่าน)

              ต้นพยอม เป็นไม้ยืนต้นโบราณที่เรารู้จักกันดี ความสูงขนาด 15–30 เมตร ทรงพุ่มกลม เปลือกสีเทาเข้ม แตกเป็นร่องตามยาว แตกกิ่งก้านเป็นจำนวนมาก เป็นใบเดี่ยวเรียงเรียบสลับ ออกดอกช่อใหญ่สีขาวถึงขาวนวล มีกลิ่นหอมขจรไปไกล นิยมออกตามกิ่งและที่ปลายกิ่ง มีดอกย่อยจำนวนมาก กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบโคนเชื่อมติดกัน เมื่อดอกย่อยบานมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2 ซม. ออกดอกพร้อมกันทั้งต้นบางต้นที่มีดอกดกมากๆจะไม่มีมีใบเลยทำให้มองเหมือนต้นไม้ในเมืองหนาวดูแล้วสบายตาแถมสดชื่นด้วยกลิ่นหอมๆอีกด้วย โดยจะออกดอกในช่วงเดือน ธันวาคม ถึง กุมภาพันธ์ ผลมีลักษณะรีกว้างประมาณ 1 เซนติเมตร ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงเจริญไปเป็นปลีกยาว 3 ปลีกสั้น 2 ปลีกคล้ายผลยาง คนโบราณเชื่อกันว่า ถ้าบ้านใดปลูกต้นพะยอมไว้ประจำบ้าน จะทำให้มีอุปนิสัยที่อ่อนน้อม เพราะพะยอม คือ การยินยอม ตกลง ผ่อนผันประณีประนอม นอกจากนี้ยังเชื่ออีกว่า จะไม่ขัดสน เพราะบุคคลทั่วไปมีความเห็นใจและยอมให้สิ่งที่ดีงาม และ ลักษณะของดอกยังเป็นสีเหลืองทองและมีกลิ่นหอมยวนใจ อีกด้วย









              เนื้อไม้นิยมไปใช้ในการก่อสร้างเพราะเนื้อแข็งแรงเหนียวทนทาน เช่น ใช้ทำหมอนรองรางรถไฟ ใช้ทำพื้นบ้าน เสาบ้านก็ได้ เป็นต้น



              เปลือกต้น รสฝาด ต้มดื่มแก้ท้องร่วง แก้ลำไส้อักเสบ ฝนทาสมานบาดแผล ชำระแผลทุบใส่น้ำตาลสดกันบูด
              ดอก รสหอมสุขุม ปรุงเป็นยาแก้ลม บำรุงหัวใจ ลดไข้

              ดอกสามารถนำมาประกอบอาหารได้ เช่น แกงดอกพยอม หรือทางอีสานนิยมนำมาทำ ซุปดอกพยอม




              พะยอมเป็นไม้ที่ชอบดินทรายหรือดินที่ระบายน้ำดี เมื่อปลูกในดินเหนียวและแฉะพบว่าออกดอกน้อยมาก ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด และการตอนกิ่ง